Nesto više o ustima

Usna šupljina predstavlja početni deo sistema za varenje. Ona je zubima podeljena na dva dela, i to: predvorje usne duplje, koje se nalazi između zuba sa jedne i obraza i usana sa druge strane, i usnu duplju u užem smislu reči. Njoj pripadaju i organi koji učestvuju u prvoj fazi varenja zuba tj. zubi, jezik i pljuvačne žlezde.

Pljuvačne žlezde

Pljuvačne žlezde su, kao što im i samo ime kaže, organi u kojima se stvara pljuvačka. U usnoj šupljini postoji veliki broj pljuvačnih žlezdi. One se dele na velike i male. U velike pljuvačne žlezde spadaju:

• zaušna ili parotidna,
• podvilična i
• podjezična pljuvačna žlezda.

Zaušna žlezda najveća je pljuvačna žlezda. U njoj se proizvodi 65% ukupne pljuvačke proizvedene u toku dana. Nalazi se van usne duplje, i to iza zadnje ivice donje vilice, a ispred i ispod ušne školjke. Pljuvačka se iz ove žlezde izlučuje u usnu duplju putem otvora koji se nalazi u predelu gornjeg prvog kutnjaka.

Podvilična pljuvačna žlezda nalazi se u podu usne duplje. U njoj se stvara oko 10% ukupno izlučene pljuvačke u tok dana. Nalazi se sa unutrašnje strane donje vilice, u njenoj zadnjoj trećini. Izlučuje pljuvačku preko otvora koji se nalazi ispod jezika.

Podjezična žlezda proizvodi najmanje pljuvačke od svih velikih žlezdi. Ona zajedno sa ostalim malim pljuvačnim žlijezdama izlučuje oko 25% ukupno izlučene pljuvačke. Nalazi se takođe u podu usne duplje, nešto ispred podvilične žlezde. Kao i ona, i podjezična žlezda izlučuje pljuvačku preko otvora ispod jezika.

Jezik

Jezik prestavlja mišićan organ, prekriven sluzokožom, koji ima trojaku ulogu. Prvo, učestvuje u ishrani, tako što meša hranu sa pljuvačkom čime omogućava njeno varenje i lakše gutanje; ima gustativnu ulogu tj. u njemu se nalazi čulo ukusa; kako se u njemu nalaze i čulo za dodir, to jezik učestvuje u prepoznavanju objekata unetih u usta (što veoma dobro služi bebama).

Normalno je jezik svetlo-ružičaste boje i vlažan. On je stalno u pokretu i prestavlja jedan od najpokretnijih delova ljudskog tela. On je građen iz:

• sluzokože,
• podsluzokože i
• mišića.

Sluzokoža gornje površine jezika je nepravilnog oblika i hrapava. Sredinom se pruža srednja fisura, dok se srednje i zadnje trećine nalazi jedna udubljena linija koja deli jezik na dva dela. Zadnja trećina je fiksirana i označava se kao koren jezika. Gornja površina korena izbrazdana je otvorima brojnih sitnih pljuvačnih žlezdi. Prednje dve trećine su pokretne i čine telo jezika. Gornja površina sluzokože tela jezika je karakteristične građe. Zapravo na njoj se nalaze brojna gustativna telašca, koja čine čulo ukusa. Postoje četiri vrste tih tjelašaca, i to:

• opšančene,
• končaste,
• pečurkaste i
• lisnaste.

Opšančene papile nalaze se neposredno ispred linije koja razdvaja telo od korena jezika. Poređane su u obliku obrnutog slova V. Ima ih od 8 do 12. Sam naziv dobile su po tome što su okružene jednim kružnim jarkom (šancem).

Konačaste papile su najbrojnije. One su ravnomerno raspoređene po gornjoj površini jezika i imaju konačast izgled te ih porede sa kosom. Neprekidno se stvaraju.

Pečurkaste papile su takođe raspoređene po čitavoj gornjoj površini jezika, ali su brojnije na vrhu i bočnim stranama. Pečurkastog su oblika i veoma su crvene.

Lisnaste papile smještene su na bočnim stranam zadnjeg dela jezika. Sastoje se iz nekoliko vertikalnih paralelnih listova sluzokože.