Afte
Afta, svim nama poznata i krajnje neprijatna promena u ustima, predstavlja povratnu ulceraciju koja se javlja u usnoj duplji. Sama reč afta potiče od starogrčke reči koja u prevodu znači pali ili gori. One su, pored oboljenja parodoncijuma, najčešća oboljenja usne duplje i smatra se da svaki peti čovek ili svaki drugi dvadesetogodišnjak boluje od ovih promena. Istraživanja su pokazala da je najveći broj obolelih između 20. i 40. godine života, dok su afte češće kod žena nego kod mučkaraca, i to u odnosu 6:1.
Iako ih opisivao Hipokrat još 460. g.p.n.e. uzrok afti je još uvek nepoznat. Obimnim istraživanjima u svetu došlo se do saznanja da neki faktori ipak mogu dovesti do aftoznih promena, od kojih su najznačajniji:
– nasleđe – kao dokaz da nasleđe utiče na pojavu ovih promena ističe se činjenica da se ona nekada javlja kod članova iste porodice. Bolesnici čiji su roditelji imali afte imaju 90% veću čansu da ih sami dobiju;
– endokrini poremećaji – od kojih se posebno ističe poremećaj u funkciji polnih žlezdi. Smatra se da postoji direktna veza između nivoa progesterona u krvi i afti, što potvrđuje i činjenica da se afte češće javljaju kod žena;
– psihogeni faktor – smatra se da briga i stres mogu da na određen način izazovu skupljanje krvnih sudova u ustima, što dovodi do lokalne nekroze i stvaranja afti;
– bakterijske i virusne infekcije – mišljenje je da afte mogu biti izazvane nekim bakterijama odnosno virusima;
– mehaničke trauma – oralna sluzokoža, koja je izložena delovanju karijesom destruisanih zubima, lošim protetskim radovima i traumama tokom hirurških zahvata, sklona je pojavi aftoznih lezija.
Aftozne lezije su, svi znamo, izrazito bolne. Bolovi se pojačavaju prilikom govora, ishrani kao i pri svakom pokretu obraznih mišića. One najčešće traju do 15 dana i zarastaju lagano. Zarastanje ide od periferije ka centru i ne ostavlja ožiljke. Aftozne promene su povratne, a recidivi su različite dužine.
U terapiji aftoznih promena koriste se brojna sredstva i načini lečenja ali, na žalost,još nije pronađen tretman kojim se afte mogu uspešno izlečiti. U terapiji se uglavnom koriste simpomatski lekovi čiji je jedini cilj da se ublaže simptomi koji prate afte. Zato se u terapiji afti koristi:
– lokalna terapija –najčešće se koriste kortikosteroidi. Od lokalnih aparata koriste se Kenalog, Kenacort, Kenacomb i Adcortyl, koji se nanose preko afti više puta u toku dana. Pored ovoga mogu se koristit brojni antiseptički rastvori kojima se ispiraju usta par puta dnevno (Curasept, Ozosept).
– fizikalne metode – od kojih se najviše primenjuju UV zračenje kao i laseri. Cilj ovih fzikalnih metoda je ubrzavanje epitelizacije, ublažavanje simptoma (bola) kao i smanjenje recidiva.